ZIELEŃ występuje w źródłach pod nazwami Sellen - 1338r, 1414r.; Zelen, Seelin, Żelen - lata 1437-1438; Żeleń - 1570 r.; Zieleń - 1641 r.; Zelen - 1647 r.; Zeleń -1670 r.; Grunenburg.

Wieś była lokowana w 1338 r. przez komtura kowalewskiego Jana de Vellem. Zieleń pierwotnie wchodził w skład parafii golubskiej. Około 1300 r stał się prawdopodobnie siedzibą własnej parafii. W czasie działań wojennych w 1414 r. wieś poniosła straty w wysokości 1600 grzywien, a sam kościół - 15 grzywien. Parafia znalazła się w 1455 r. w spisie związanym z planowanymi synodami parafialnymi świeckich. W XV w. miejscowość miała 50 włók. Początkowo wieś należała do komturstwa kowalewskiego, później przypuszczalnie do golubskiego, a po 1466 r. jako królewszczyzna do starostwa golubskiego. Przez cały XVI i XVII w. Odrębna parafia w dekanacie golubskim. Dopiero w 1776 r. miejscowy kościół stał się filią parafii w Pluskowęsach. Samodzielność odzyskał w 1919 r.

W sierpniu 1939 r. parafia liczyła około 1000 wiernych, proboszczem był ks. Tadeusz Andrzejewski, aresztowano go na początku grudnia 1939 r. i osadzono w Dębowej Łące, a następnie w Chełmnie. W osieroconej parafii opiekę duszpasterską zapewniali księża Konrad Kamiński i Peter Zorn. W latach okupacji znacznie spadła liczba udzielanych sakramentów. Wszystkie księgi metrykalne do 1919 roku zaginęły. Straty materialne parafialnego mienia ruchomego i nieruchomego nie były wielkie.

Największym zabytkiem w Zieleniu jest gotycki kościół parafialny p.w. Świętych Apostołów Piotra i Pawła, zbudowany prawdopodobnie w pierwszej połowie XIV w. z kamieni polnych i cegły, pierwotnie salowy. W XV w. dobudowano prezbiterium. Kościół w stylu gotyckim, orientowany. Nieco szerszy jednonawowy, prostokątny korpus z niższym, krótkim trójkątnie zamkniętym prezbiterium i kwadratową, dominującą w bryle wieżą od zachodu. Przy prezbiterium, od północy - niewielka, prostokątna zakrystia. Prezbiterium z wyodrębnionym cokołem. Korpus i wieża opięte w narożnikach skarpami o jednym uskoku. Pod okapem tynkowany fryz pasowy, obiegający korpus wraz z prezbiterium oraz wieńczący wieżę. Szczyt między prezbiterium i nawa zwieńczony trzema nowszymi sterczynami.

Szczyt zachodni wtopiony w wieżę, z dwiema ostrołukowymi blendami. Otwory okienne i wejsciowy we wschodniej scianie zakrystii zamknięte łukiem ostrym. Okna w prezbiterium powiększone, w korpusie dwa od południa i jedno od północy z jednym uskokiem, drugie od północy pierwotnie wąskie, głęboko obustronnie rozglifione. Wieża dwukondygnacjna, o kondygnacjach rozdzielonych tynkowanym frezem pasowym. Nad ostrołukowym otworem wejściowym w zachodniej ścianie małe okienko. Powyżej na ścianach po trzy smukłe blendy, z których środkowe ostrołukowe, a skrajne zamknięte łukiem koszowym. W środkowych belndach po dwie strefy zdwojonych okienek. W górnej kondygnacji wieży niewielkie trójuskokowe okna zamknięte półkoliście, flankowane wysokimi ostrołukowymi blendami. Korpus nawowy kryty dachem dwuspadowym: prezbiterium - wielospadowym; zakrystia - pulpitowym; wieża - wysokim namiotowym. Dach kryte dachówką mnich - mniszka. Wnętrze kościoła przekryte stropami:w prezbiterium płaskim; w nawie belkowym, profilowanym; w zakrystii sklepienie krzyżowo - żebrowe. Tęcza ostrołukowa. Wnętrze kościoła zdobi polichromia. Na poddaszu, na ścianach szczytowych nawy zachowana jest dwubarwna wić roślinna z ok. 1380 r. Na szczycie wschodnim w trzech wnękach są przedstawienia figuralne: św. Magdalena i św. Krzysztof z ok. 1380 oraz Ukrzyżowania z ok. 1420 r. Belki stropowe zdobi orientalna bordiura z XVIII w. Wczesnobarokowy ołatrz główny pochodzi z połowy XVII w. z rzeźbami św. Antoniego, świętego nie zidentyfikowanego oraz św. Piotra i Pawła pochodzącymi z końca XIV w. W polu środkowym ołtarza znajduje się obraz św. Piotra i Pawła z 1877 r. namalowany orzez J. Piotrowicz a Chełmna, a w zwieńczeniu św. Rocha - barokowy z XVIII w. Regencyjne antepedium kurdybanowe (zasłona okrywająca z przodu dolną część ołtarza) wykonane ze wytłaczanej skóry pokrytej złocistym wzorem na zielonym tle, pochodzi z ok. 1730 r. W ołtarzch bocznych sa obrazy ludowe malowane na desce: św. Barbary oraz Świętej Rodziny z końca XVIII w. Rzeźba św. Michała Archanioła z łuku tęczowego, Chrystusa Zamrtwychwstałego, chrzcielnica, ambona oraz krucyfiks pochodzą z XVIII w. Kropielnica granitowa pochodzi z przełomu XIII i XIV w. Sztukę złotniczą reprezenyują: kielich mszalny z 1736 r. ufundowany przez Andzreja Pelkowskiego z Pływaczewa, cynowy krzyż ołtarzowy i cztery lichtarze cynowe z XVIII w. monstrancja, wieczna lampka, aspersorium i kropidło z XIX w. Dzwon został odlany w 1766 r. przez Mikołaja Petersilge w Toruniu (Anno 1766 me fecit Nicolaus Petersilge in Thorn).

Archiwum: księgi parafialne (chrztów, ślubów i pogrzebów) od 1919 r, kronika parafii od 1959 r.
Na podstawie: Diecezja Toruńska - historia i teraźniejszość, Dekanat Kowalewski, Toruń 1997r.

Beata Goleń